Niezwykle ważną rolę w przyrodzie odgrywają zagłębienia terenu wypełnione wodą, czyli zbiorniki wodne. Zarówno te naturalne jak jeziora, jak i sztuczne - stawy, sadzawki, oczka wodne i inne, stanowią bardzo bogate ekosystemy, w których żyją rośliny oraz zwierzęta.
Środowisko wodne w niewielkim stopniu przypomina środowisko lądowe. Woda ma 700 razy większą gęstość niż powietrze, inną dostępność światła, soli mineralnych czy gazów. Dlatego też rośliny i zwierzęta spotykane w zbiornikach wodnych są zupełnie inne niż te występujące na lądzie.

Rośliny i organizmy wodne
Największe bogactwo i różnorodność organizmów posiada strefa brzegowa zbiorników wodnych. Strefa ta jest płytka, lecz stale zanurzona i kończy się tam, gdzie nie występują już rośliny zakorzenione w podłożu. Tutaj też występują największe wahania temperatury, nasłonecznienia czy zawartości tlenu w wodzie. Do najpospolitszych gatunków roślin spotykanych w wodach płytkich należą: pałka szerokolistna, tatarak zwyczajny, trzcina pospolita, strzałka wodna, kosaciec żółty, żabieniec babka wodna, jeżogłówka.
Na powierzchni wody otwartej, ale nadal zakorzenione w podłożu mogą rosnąć rośliny, których liście pływają pod powierzchnią wody: rdestnica pływająca, kotewka orzech wodny, grążel żółty czy pospolicie zwane lilią wodną lub nenufarem-grzybień biały. Liście roślin takich jak moczarka kanadyjska, rdestnice, okrężnica bagienna, wywłócznik oraz włosienniki, są całkowicie zanurzone w wodzie, a korzenie nadal są przytwierdzone do dna. Natomiast do roślin swobodnie pływających należy żabiściek, salwinia czy rzęsa wodna.

Okrężnica bagienna	Grzybień biały

Rośliny nie są jedynymi organizmami zasiedlającymi zbiorniki wodne. Bogactwo zwierząt wodnych i ziemno-wodnych jest mniej lub bardziej zróżnicowane w zależności od wielkości i strefy takiego zbiornika. Każdy zbiornik ma także odmienne składy gatunkowe zarówno bezkręgowców i kręgowców. Do najpospolitszych i najczęściej spotykanych bezkręgowców zaliczamy pluskolce pospolite, nartniki powierzchniowe czy larwy ważek. Natomiast z kręgowców, oprócz płazów tj. żaby trawnej i ropuchy, spotykamy ryby oraz ptaki.
Do zwierząt wodnych, które całe swoje życie spędzają pod wodą należą ryby, kiełże, ośliczki, małże czy ślimaki. Są też zwierzęta których tylko okres larwalny związany jest ze środowiskiem wodnym, to głównie owady np. jętki, ważki i chruściki.
Odmienną grupę zwierząt stanowią organizmy ziemno-wodne będące tylko okresowo związane ze środowiskiem wodnym. Należą tutaj, będące pod prawną ochroną i narażone na wyginięcie, wszystkie płazy (np. żaba moczarowa, ropucha szara). Ze środowiskiem wilgotnym związane są także gady (np. zaskroniec zwyczajny, żółw błotny), pająki (np. bagnik przybrzeżny), patki (np. łyska, krzyżówka) oraz ssaki (np. bóbr, wydra).

Chruścik	Szablak pospolity
Łyska	Żaba zielona

Wszystkie organizmy żywe występujące na danym obszarze to biocenoza, która łącznie ze środowiskiem ich życia czyli siedliskiem, inaczej zwanym biotopem, tworzy ekosystem. Każdy zbiornik wodny to oddzielny ekosystem, w którym zachodzi szereg procesów oraz wymiana materii pomiędzy biocenozą a biotopem.

Zmiany temperatur w zbiorniku
Wymiana materii związana jest także z ruchami wody w samym zbiorniku. Te zaś zależą przede wszystkim od temperatury, i są różne w różnych porach dnia oraz porach roku.
Dobowe zmiany temperatur, szczególnie w dużych i głębokich zbiornikach ulegają tylko nieznacznym wahaniom w porównaniu do temperatur powietrza. Woda, dzięki temu, że promieniowanie słoneczne może przenikać do głębszych jej warstw, pochłania go zdecydowanie więcej niż gleba. Przemieszczająca się woda transportuje ciepło, dążąc do wyrównania temperatur w strefie mieszania czyli strefie przypowierzchniowej. Dlaczego woda nie miesza się w całym zbiorniku równocześnie? Dzieje się to za sprawą różnicy w jej gęstości. Największą gęstość, a zatem i ciężar, ma woda o temperaturze 4 st.C., która zalega przy dnie zbiornika wodnego.
Jesienią ze względu na zmniejszoną ilość promieniowania woda na powierzchni zbiornika stopniowo się ochładza i opada na dno. Aż do momentu, w którym temperatura w całym zbiorniku osiągnie stan izotermii czyli będzie taka sama. Zimą następuje dalszy spadek temperatury w warstwie przypowierzchniowej, ale nie opada już ona na dno gdyż jest lżejsza niż woda o temp. 4st.C. Pojawić się może pokrywa lodowa, a temperatura w głąb zbiornika stopniowo się podnosi. Wiosną wzrasta ilość promieniowania, topnieje lód i woda ogrzewa się. Osiągając w warstwie przypowierzchniowej 4 st.C opada na dno aż ponownie osiągnięty zostanie stan izotermii. Latem natomiast woda w warstwie przypowierzchniowej stale się nagrzewa i pozostaje na górze nie mieszając się z chłodną wodą z głębi. Dlatego też odwrotnie niż zimą, im głębiej temperatura wody gwałtownie spada.
Oczywiście w płytkich zbiornikach wodnych, temperatura wody ogrzewa się o ochładza podobnie na całej głębokości.

Rola ekosystemów wodnych
Ekosystemy wodne pełnią niezwykle ważną rolę w środowisku jako ostoja bioróżnorodności, rezerwuary wody słodkiej czy wpływu na lokalny klimat. Są też jednym z najbardziej wrażliwych środowisk na zanieczyszczenia antropogeniczne i zmiany klimatu.

Literatura:
“ZBIORNIKI WODNE I ICH MIESZKAŃCY Rewitalizacja zbiorników wodnych i czynna ochrona herpetofauny na terenie Jurajskich Parków Krajobrazowych”, Anna Boguś
“Pogoda a klimat. Różnorodność jednorodności”. Uniwersytet Jagielloński bez granic.
“Biotop jako przestrzeń życia biocenozy.” Marek Ksepko.

„Niniejszy materiał został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie fundacja Ekologiczna „ Zielona Akcja”Legnica”